Girişimlere Yatırım Zorunluluğu

Türkiye’deki girişim ekosisteminin finansman erişimini kolaylaştırmak için Ar-Ge teşviklerinden yararlanan firmaların istisna tutarının bir kısmını girişimlere aktarım zorunluluğu getirilmiştir. Bu girişimler;

• Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF)
• Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı (GSYO)
• 4691 Sayılı Kanun kapsamında kurulan kuluçka firmalarıdır.

Girişim nedir?

 Sermaye piyasası mevzuatına göre Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı olan şirketleri ifade etmektedir.

Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF) ve Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı (GSYO) nedir?

Girişim sermayesi yatırım fonları (GSYF), yatırımcılardan topladıkları fonlarla genç, yenilikçi ve potansiyel olarak büyüme gösterebilecek şirketlere yatırım yapan finansal araçlar şeklinde tanımlanmaktadır. Yenilikçi projelere, büyüme potansiyeli olan şirketlere ve teknolojik gelişmelere odaklanarak, girişimcilerin işlerini büyütmesine yardımcı olmak amacıyla sermaye, danışmanlık ve ağ oluşturma imkanları sağlamaktadır. Yatırım yaptıkları şirketlere belirli bir süre boyunca destek olmakta ve bu şirketlerde belirli bir kontrol ya da etki sahibi olmaktadır.

Girişim sermayesi yatırım ortaklığı (GSYO) ise kayıtlı sermayeli olarak kurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas alarak, girişim sermayesi yatırımlarına yöneltilen ortaklıklardır. Bu kuruluşlar girişim şirketlerinin yönetimine katılabilmekte ve danışmanlık hizmeti verebilmektedir. Yatırım alan şirketler genellikle teknoloji, sağlık, yenilikçi ürünler veya hizmetler gibi alanlarda faaliyet göstermektedir. Yatırım yaptıkları şirketlerin büyümesine katkıda bulunurken aynı zamanda yatırımcılarına portföylerinde çeşitlilik ve potansiyel yüksek getiri sağlama imkânı sunmaktadır.

Ülkemizdeki girişimci ekosisteminin desteklenmesi ve fonlanması için başlatılan bu uygulama çok hızlı bir şekilde ilerlemektedir. 2022 yılında başlayan bu uygulama sayesinde ülkemizde çok sayıda Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı (GSYO) ve Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF) kurulmuş ve birçok girişimci fonlanmıştır.

Ar-Ge/Tasarım Merkezleri ve Teknopark şirketleri için girişimlere yatırım zorunluluğu

İstisna tutarı 1 milyon ₺ ve üzerinde olan işletmelerin bu tutarın en az %2’sini Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonları, GSYO ve kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilerden herhangi birine sermaye olarak aktarmaları gerekmektedir. İndirim tutarı veya istisna tutarı 1 milyon ₺’den az olan işletmelerin fon ayırma zorunluluğu yoktur.

“3 Şubat 2021 tarihli 7263 sayılı Kanun ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa eklenen ek maddeler uyarınca; 01.01.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere bu Kanunlar kapsamında Ar-Ge ve tasarım indiriminden faydalanan kurumlar vergisi mükellefleri ile gelir veya kurumlar vergisi istisnasından faydalanan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine, yararlandıkları indirim ve istisna tutarının %2’si oranında bir fon ayırma ve bu fon ile girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması şartı getirilmiştir.”

Yatırım zorunluluğuna tabi firmalar ne yapmalı?

Kanuna göre istisna tutarı dikkate alınarak yatırım zorunluluğu bulunan Ar-Ge, tasarım merkezleri ve teknopark şirketleri hem cezai müeyyide ile karşılaşmamak hem de doğru yatırım kaynağını tespit etmek amacıyla farklı fonlarla görüşerek girişimci portföylerini inceleyebilir, kuluçka firmaları ile temasa geçerek çalışmaları hakkında detaylı bilgi alabilir, nihai yatırım kararı ile girişimcileri destekleyerek gelişimine katkı sağlayabilirler. Yatırım aktarımı için son tarih ilgili yılın son günü olup, 2023 yılı için 31 Aralık’tır.

Yatırım yapılabilecek Girişim Sermayesi Yatırım Fonları nelerdir?

Girişim sermayesi yatırım fonlarına erişim için Kamu Aydınlatma Platformu ve (KAP) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) resmî web sitesi aracılığı ile bilgi paylaşımı yapılmaktadır.

KAP ’da toplam 41 fon kurucusu ve bu fon kurucularına bağlı 269 adet girişim sermayesi yatırım fonu yer almakta, SPK’da ihraç belgesi onaylanan girişim sermayesi yatırım fon sayısı 246 olarak yer almaktadır.

Girişimlere yatırım yapacak firmalar nelere dikkat etmelidir?

Yatırım kararı, işletmelerin gelecekteki büyüme ve başarı potansiyelini değerlendirirken dikkatlice değerlendirilmesi gereken bir süreçtir. Bu süreçte dikkate alınması gereken birkaç önemli nokta bulunmaktadır;

• Yatırım yapılacak girişimin fikir ve iş modelinin yenilikçi olması ve potansiyel bir büyüme göstermesi önemlidir. Teknoloji odaklı, yenilikçi ürün veya hizmet sunan girişimler, genellikle yatırımcılar için çekici olabilir.
• Yatırım yapılacak girişimdeki yönetim ekibi de büyük bir öneme sahiptir. Ekip, deneyim, tutku ve uzmanlık açısından güçlü olmalıdır ve işletmenin hedeflerini başarmak için gerekli stratejileri geliştirebilmelidir.
• Diğer bir önemli faktör, girişimin pazar potansiyelidir. İlgili sektördeki büyüme potansiyeli ve rekabet avantajları göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca, girişimin finansal durumu ve gelir getirme potansiyeli analiz edilmelidir. Geçmiş performans, büyüme hızı ve gelir modeli yatırımcılar için önemli veriler sunabilir.
• Girişimlere yatırım yapacak firmaların, yasal düzenlemelere uygun hareket etmesi de kritiktir. Yatırım yapılan girişimlerin yasal durumu, lisansları ve düzenlemelere uyumu detaylı bir şekilde incelenmelidir.
• Son olarak, yatırım yapılacak girişimle ilgili bir çıkış stratejisinin belirlenmesi önemlidir. Yatırımın geri dönüş süresi ve çıkış opsiyonları dikkate alınmalıdır.

Tüm bu faktörler, yatırım yapacak firmaların dikkat etmesi gereken temel unsurlardır. Dikkatli analiz ve detaylı araştırma, doğru yatırım kararlarının alınmasına yardımcı olabilir ve girişimcilere destek sağlayarak hem işletmelerinin hem de yatırımcıların başarısına katkıda bulunabilir. Yatırım yapacak firmaların bu süreçte profesyonel danışmanlardan ve sektör uzmanlarından destek almaları, doğru yatırım kararları vermede kritik bir rol oynayabilir.